Valfaccenda

In Piemonte. Herfst. Ik neem de brug over de Tanaro nabij Alba en kom enkele minuten later in de Roero. De heuvels ogen hier vriendelijker dan in de Barolo-streek, ze zijn minder hoog en liggen dichter op elkaar. Ook hier zie je overal wijngaarden, maar ze worden vaker afgewisseld met bosjes van eiken, kastanjes, beuken en berken. Hier en daar staan fermettes, die met hun okerkleurige bakstenen en roodbruine daken volledig opgaan in het landschap, alsof het dikke paddenstoelen zijn. De weg blijft maar slingeren en uiteindelijk arriveer ik in een gezellige vallei: Mompellini. De wegzakkende zon werpt een warme, goudgele gloed over de herfstkleurige wijngaarden en hun zanderige bodems. In het midden van de vallei, tussen steile heuvelflanken, ligt een elegante wijnhoeve uit de vroege 20^e eeuw: een rechthoekig gebouw in aardetinten met verticale ramen en een zacht hellend dak met overstekende randen. Een opvallende, overdekte dakpatio lijkt wel een wachttoren of de brug van een schip. Dit is de thuis van Carolina Oggero en Luca Faccenda en hun Roero-wijnen.

Ik ontmoet het koppel in hun stijlvolle degustatieruimte. De kleurige, eigentijdse designmeubelen combineren moeiteloos met de klassieke architectuur van het gebouw. Het zou een Gio Ponti-ontwerp kunnen zijn. Carolina is een fijngebouwde vrouw met een ontspannen glimlach. Ze straalt vrolijkheid uit — net zoals de prachtige etiketten die ze voor hun wijnen ontwierp. Haar man Luca is de serieuzere wederhelft, met een natuurlijk gezag en sterke gedrevenheid. In 2017 won hij de Premio Gambelli, een award voor de beste Italiaanse wijnmaker onder 35.

Carolina: “In 2010 werkte Luca als consulterend oenoloog, maar hij koesterde altijd al de droom om zijn eigen wijn te maken. Dat jaar kwam de wijngaard naast ons huis vrij doordat het verhuurcontract met een buurman afliep. We besloten deze kans te grijpen en begonnen met het maken van onze eigen wijn. In de eerste jaren behielden we beiden onze baan — ik was toen werkzaam als grafisch vormgever. Hierdoor hadden we de vrijheid om te experimenteren zonder afhankelijk te zijn van de verkoop van de wijn voor ons inkomen.”

Luca: “Vanaf het begin hadden we duidelijke ideeën, zoals het natuurlijk beheer van onze wijngaarden. We doen dit in de eerste plaats voor onszelf en onze twee kinderen, mochten zij ons project in de toekomst willen voortzetten. Maar deze werkwijze verplicht ons ook om zeer attent te zijn voor de natuur. De heuvels van Roero zijn enorm complex — elke wijngaard heeft een unieke expositie, bodem en microklimaat. Daarom werken we op maat, tot op het niveau van percelen binnen de wijngaard. Tijdens de oogst doen we bijvoorbeeld verschillende plukken per wijngaard.

In de cantina hanteren we een conservatieve benadering: we voegen niets toe en verwijderen niets. Onze wijnen fermenteren langzaam met een percentage hele trossen. We extraheren zacht, omdat we niet willen klaren of filteren om materie te verwijderen. Al de fermentaties starten spontaan; industriële gisten geven toch vaak een iets sterielere smaak. Dit is voor ons echter geen religie. Wanneer ik zelf wijn drink of koop, vraag ik niet of er kweekgisten zijn gebruikt. Als mensen Valfaccenda in hun glas hebben, wil ik dat ze in de eerste plaats de Roero proeven. Daarna komt de druivensoort, gevolgd door de jaargang, en tenslotte de hand van de wijnmaker.”

Vanaf de cantina wandelen we met zijn drieën omhoog door de zanderige bodem van de wijngaard Mompellini. Op de kam hebben we een prachtig uitzicht op het Santuario Madonna di Loreto en de gelijknamige cru. Vroeg op de avond is het al behoorlijk koud en waait er een frisse bries. Dit is de noordelijke Roero, hoger gelegen en minder onderhevig aan de matigende invloed van de Tanaro-rivier. Het koele terroir, met aanzienlijke temperatuurverschillen tussen dag en nacht, biedt de ideale omstandigheden voor de productie van elegante witte wijnen.

Carolina: “Toen we Valfaccenda startten waren we het oneens met zo goed als alle arneis op de markt. De laatste decennia werden van deze witte wijndruif vooral generische wijnen gemaakt, supertechnisch — heel aromatisch en transparant, gemaakt met geselecteerde gisten en koud gefermenteerd. Een anonieme aperitiefwijn, het zou net zo goed trebbiano, vermentino of pinot grigio kunnen zijn…”

Luca: “Terwijl de lokale nebbiolo-wijnen twee tot drie jaar rijping vereisen, is het voor de cashflow interessant om een toegankelijke witte wijn snel op de markt te brengen.”

Carolina: “Misschien waren we jong en ietwat arrogant, maar we geloofden dat de druif veel meer in zich heeft dan de meeste hedendaagse uitdrukkingen laten zien. De generatie van onze overgrootouders noemde arneis “nebbiolo bianco”. Dat deden ze niet zomaar. Arneis heeft kleine bessen, net zoals nebbiolo, maar het impliceert ook dat de druif in staat is tot iets veel fijner en nobelers.”

Luca: “De moderne vinficatiemethode van arneis negeert een belangrijk aspect van de druif: het hoge gehalte aan polyfenolen. Dit wordt vervangen door restsuiker, daardoor proef je de tanninestructuur en ziltigheid niet. Ons idee met Valfaccenda was vanaf het begin om ware terroirexpressies van Roero te maken van beide lokale variëteiten: nebbiolo én arneis.

Carolina: “Jarenlang hebben we in de wijngaard en de cantina geëxperimenteerd. Oorspronkelijk pasten we nog meer schilmaceratie toe, maar we ontdekten dat dit wat ten koste ging van de aroma’s. Na tien jaar denken we dat we onze stijl hebben gevonden. Onze Roero Bianco heeft in zijn jeugd een krachtige en ziltige smaak, terwijl de neus wat geduld vraagt. Na flesrust komt de ware expressie van de druif prachtig naar voren.”

We degusteren de nieuwe jaargangen — charme in rood en ziltigheid in wit! — en gaan dineren bij Osteria delle Aie, een cultlocatie in de zone voor wijnliefhebbers. We genieten er van enkele heerlijke lokale pasta’s, een indrukwekkend kaasbuffet en magnumflessen die van tafel tot tafel circuleren.

De volgende ochtend ga ik een kijkje nemen in de vallei Valmaggiore, de bekendste cru van de Roero. Luca en Carolina beheren hier een perceel nebbiolo en gaven me instructies om er te geraken. Vanuit een bredere weg in een vlakker gedeelte van de Roero sla ik rechtsaf de smalle asfaltweg op. Links een bosrijke bergkam waar flarden mist zich aan de bomen vastklampen. Rechts steile heuvelflanken waar rijen druivelaars als hoogtelijnen de contouren van de heuvels volgen. Langs de weg liggen verzorgde moestuintjes en boomgaardjes. De vallei wordt steeds nauwer en er heerst hier een gevoel van geheimzinnigheid, alsof ik op een verborgen plek ben aanbeland. Ik parkeer mijn wagen aan het kerkje Madonna dei Boschi. Vanaf hier heb ik een prachtig uitzicht op de steil gelegen wijngaard en de rest van de vallei. En terwijl ik geniet van het landschap maak in een mentale notitie: voldoende flessen Valfaccenda Valmaggiore wegleggen voor grote gelegenheden!

Karel Megens