Wat zijn minerale wijnen?

Februari is voor een pak landgenoten een alcoholloze maand. Wie de overige elf maanden alcohol drinkt puur voor het intoxicerend effect, kunnen we deze kuur aanbevelen. Al stelt zich de vraag of een maand dan wel voldoende is. Maar voor wie gewoon graag een lekker glas wijn drinkt, is Tournée Minérale een onnodige vorm van zelfkastijding. Drink met mate en geniet van elke slok: op die manier is het helemaal niet nodig om uzelf dit smaakplezier te ontnemen. En voor een echte Tournée Minérale, trakteer uw vrienden op een heerlijk minerale wijn?

Wat zijn minerale aroma’s in een wijn?

Het is één van de 101 boeiende wijnvragen die gastronomisch journalist en wijnschrijver Bruno Vanspauwen in zijn nieuwe boek “101 vragen over wijn” beantwoord.

“Naast fruitige en bloemige geuren en smaken kan je in een wijn ook andere aroma’s aantreffen. Bij wijnliefhebbers zijn de zogenaamde “minerale” aroma’s zeer gegeerd. Het zijn koele, rinse, zilte en aardse geuren en smaken, die aan gesteente of steenachtige bodems doen denken en een verkwikkend effect hebben op onze smaakpapillen. Ze brengen fraîcheur, complexiteit en spankracht in een wijn.
Waar komen die minerale aroma’s vandaan? Men neemt aan dat ze afkomstig zijn van de ondergrond. Voor wijnstokken is het belangrijk dat die ondergrond “arm” is, opgebouwd uit anorganisch materiaal zoals kalk, klei, mergel, tufsteen, zandsteen, kwarts, graniet, leisteen, gneis, lava… diverse soorten gesteente dus, die uit mineralen zijn opgebouwd. Omdat de wijnstok zijn voedsel en water diep in de bodem zoekt, zouden de minerale aroma’s als het ware “opgezogen’ worden naar de druiven toe. Maar een wetenschappelijk bewijs daarvoor is er niet. De meeste wijnwetenschappers doen het dan ook af als een fabeltje.
Er bestaat wel eensgezindheid over het feit dat een anorganische, onvruchtbare bodem essentieel is voor de kwaliteit van een wijn. Anders produceert de plant teveel druiven waardoor elke druif afzonderlijk minder rijp en minder intens van smaak zal zijn.
De bodemstructuur is ook belangrijk voor de “waterhuishouding’ van de wijngaard.
Als het regent en het water niet kan doordringen in de bodem, dan staan de wijnstokken in het water, wat niet goed is. Je hebt dus een waterdoorlatende bodem nodig. Maar tegelijk is het belangrijk dat het water in de bodem ergens wordt opgeslagen, zodat de wijnstok over voldoende water beschikt in tijden van droogte.
Daarom is kalk zo goed als ondergrond: het water dringt er doorheen, en wordt in diepere lagen opgeslagen zoals een spons dat doet. De wijnstok kan er dus op het juiste moment net zoveel water uithalen als nodig is.
Verschillende bodemsoorten kunnen alvast gelinkt worden aan verschillende types van wijn. Zo leiden kalkbodems tot wijnen met veel finesse. Terwijl kleibodems enorm bekend staan tot volle wijnen te leiden. En de spankracht en verrukkelijke zuren van Duitse riesling zijn onlosmakelijk verboden met de bodems van leisteen.
Wijnen met minerale aroma’s noemt men ook wel eens “terroirwijnen’, d.w.z. wijnen die beïnvloed en getekend zijn door hun “terroir”, een verzamelterm voor alle natuurlijke factoren die een wijngaard omgeven. De bodem is daar echter maar één element van. Zo zou je van een volrijpe wijn waar de zon uit het glas spat, ook kunnen zeggen dat het een “terroirwijn’ is. Want het klimaat en de zon horen ook bij de natuurlijke omgeving. Maar van zo’n wijn wordt dat zelden gezegd. De donkere diepte van de bodem spreek meer tot de verbeelding.”

Bij Decanto zijn we grote voorstander van mineraliteit in wijnen en het is dan ook één van de belangrijkste selectiecriteria voor de samenstelling van ons assortiment. Mineraliteit geeft spankracht aan een wijn. Mineraliteit maakt een wijn dynamischer. Mineraliteit maakt een wijn sappiger. Kortom, minerale wijnen zijn boeiender. Net zoals zoutloos eten flauw is, is een wijn met weinig of geen mineraliteit dat ook.

De link tussen natuurlijke wijnbouw en mineraliteit in een wijn

In haar best-seller Natural Wine stelt Isabelle Legeron: “Natural wines also tend to have a lovely, salty minerality because of the way in which ther are farmed, as the vines are encouraged to cultivate deep roots that engage with the bedrock, processing its minerals through living soils.” En ze geeft er ook een verklaring voor. “When, for example, a vine photosynthesizes, about 30 percent of the fruit of its labors is diverted away from the production of its leaves, grapes, shoots, and roots to be donated to the soil in the form of carbohydrates. […] This feeds some five trillion microorganisms (more than 50.000 different species of bug), with whom the vine has established symbiotic relationships. In exchange for this food from above, the micro-creatures supply the vine with mineral nutrients, water and protection from pathogens from below. […] Plants need 24 different nutrients to grow normally and complete their life cycle. (In fact, plants in healthy soil take up more than 60 mineral elements, including iron, molybdenum, zinc, selenium, and even arsenic.) While most of the carbon, hydrogen, and oxygen needed is obtained through the leaves of the plants, the rest is only available from the soil. However, plants are unable to absorb these nutrients directly, wich means that it is down to microbes to convert them into forms that can be assimilated by plant roots. Without these all-important bugs, a vine could spend all day extracting trace elements from rocks, but be unable to do anything with them. As Claude and Lydia Bourguignon, two of the most celebrated agronomists in the world, explained to me, “I can show you photos of vines growing in red soils that are rich in iron, but whose leaves are yellow because of chlorosis (iron deficiency). Their roots are literally sitting in the metal, but, because the soils are dead, there are no microbes to process the iron, so the result is a yellow plant in red soil.” One of the key factors in the assimilation of nutrients from soil by plants is oxygen, which has to be ready supply for the microbes to use. This means that the soil needs to be aerated, a job carried out by larger soil fauna such as earthworms wich dig tunnels up and down, left and right, so creating whole networks of corridors that are, unfortunately, easily damaged by modern farming techniques.

Organische teelt in de wijngaarden is dus een belangrijke voorwaarde opdat de druivelaars optimaal mineralen kunnen opnemen. En dat is op zich natuurlijk een conditio sine qua non opdat die mineralen in het fruit en later in de wijn terechtkomen.